Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên là tục lệ có từ lâu đời của nhiều dân tộc châu Á. Đối với người Việt Nam, đại đa số các gia đình đều có bàn thờ tổ tiên trong nhà. Vào ngày mùng 1, ngày Rằm hoặc giỗ chạp, lễ Tết, con cháu thường thắp hương, dâng hoa quả lên bàn thờ để thể hiện lòng biết ơn và sự hiếu thuận của con cháu với các bậc sinh thành.
Không chỉ có ý nghĩa về mặt tâm linh, đó còn là yếu tố phong thủy, mang lại hưng vượng, may mắn và sức khỏe cho gia chủ. Vì vậy ngoài vị trí đặt bàn thờ, gia chủ cũng cần bày trí những đồ vật trên bàn thờ theo quy luật, hợp phong thủy thì mới được bề trên phù hộ, nhờ đó mà gia đình mới gặp nhiều may mắn, tài lộc.
Bên cạnh bát hương, bình hoa, chân đèn,… gia chủ cũng cần đặc biệt lưu tâm tới ảnh thờ, tức di ảnh của người đã khuất. KHông phải chỗ nào trên bàn thờ cũng có thể đặt ảnh thờ được, phải đặt đúng quy định mới được coi là phải lệ, không xúc phạm, bất kính với người quá cố, tổ tiên.
Khi đặt ảnh thờ, gia chủ cần tránh phạm phải 4 đại kỵ dưới đây:
Không tuân thủ quy tắc “Nam Tả – Nữ Hữu”
Gia chủ cần tuân theo quy tắc “Nam Tả – Nữ Hữu”, tức ảnh của ông đặt bên trái, ảnh của bà đặt bên phải. Người xưa căn cứ vào chuyển động của tự nhiên và hoạt động bên trong cơ thể con người để định ra quy luật này.
Cụ thể, khi đứng quay mặt về phương Nam thì mặt trời lên ở bên tay trái (Tả), mặt trời lặn ở bên tay phải (Hữu). Nam xung do huyết, buổi sáng (khoảng 3-5 giờ sáng) can khí vượng, huyết xung. Nữ trầm bởi thận, buổi chiều (khoảng 4-6 giờ chiều) thận khí khỏe. Từ đó mới sinh ra thuyết Nam Tả – Nữ Hữu, Nam Dương – Nữ Âm, Nam Huyết – Nữ Khí, Nam Can – Nữ Thận…
Đặt ảnh thờ nghiêng lệch
Theo quan niệm dân gian, ảnh thờ là thứ giúp người đã khuất định vị vị trí của mình trên bàn thờ. Nếu gia chủ đặt ảnh thờ bị nghiêng, lệch thì tức là thể hiện sự thiếu tôn trọng của con cháu với tổ tiên. Điều này khiến gia chủ dễ bị bề trên quở trách, từ đó gặp nhiều điều không may mắn trong cuộc sống, tài lộc đứt đoạn.
Không đặt ảnh thờ chung
Dù khi còn sống, cụ ông cụ bà tình cảm gắn bó, hạnh phúc như thế nào thì gia chủ tuyệt đối không được sử dụng ảnh chụp chung để làm ảnh thờ. Mỗi người cần có một ảnh thờ riêng để thể hiện sự kính trọng, trang nghiêm.
Ngoài ra khi làm ảnh thờ, khung ảnh phải giống nhau về kích cỡ, phù hợp với không gian thờ cúng để đảm bảo tính cân đối trên bàn thờ.
Không đặt ảnh thờ theo vai vế của người được thờ cúng
Ảnh thờ đặt trên bàn thờ cần phải theo vai vế của những người được thờ cúng. Cụ thể, người có vai vế cao nhất thì di ảnh sẽ được đặt chính giữ, ở vị trí cao nhất. Người có vai vế thấp hơn thì di ảnh được đặt 2 bên, sát với di ảnh chính giữa và độ cao phải thấp hơn một chút.
Đối với gia đình thờ nhiều người, nên dùng bàn thờ 3 cấp để tiện cho việc bố trí, sắp xếp ảnh thờ theo đúng thứ bậc. Ngoài ra, ảnh thờ nên đặt sau bát hương.
Nếu kết hợp thờ tổ tiên với thờ Phật, ảnh Phật hoặc tượng Phật phải được đặt chính giữa ở vị trí cao nhất. Tiếp đến, di ảnh gia tiên sẽ được đặt ở vị trí 2 bên, thấp hơn một chút so với ảnh Phật. Nếu đặt ảnh gia tiên ở chính giữa bàn thờ thì sẽ vô tình đuổi thần linh ra ngoài.
Để tối ưu được không gian tâm linh, tốt nhất nên đặt bàn thờ ở góc tối, ánh sáng chỉ ở mức vừa phải.