Bảo đảm đúng mục tiêu kích cầu tiêu dùng
Trình bày tờ trình dự thảo Nghị quyết của QH về giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, nhằm mục tiêu kích cầu tiêu dùng, phục hồi và phát triển kinh tế, năm 2022, QH đã ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội, trong đó có chính sách giảm 2% thuế suất VAT năm 2022.
Dự báo tình hình thế giới tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường; khó khăn thách thức đối với nền kinh tế và hoạt động của doanh nghiệp ngày càng tăng. Nhiều doanh nghiệp đã sa thải hoặc giãn việc một số lượng lớn công nhân do doanh nghiệp bị cắt giảm hoặc không có đơn hàng… Do đó, đòi hỏi có thêm giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế để có thể tiếp tục duy trì đà phục hồi…
Tại dự thảo Nghị quyết, năm 2023, Chính phủ đề xuất giảm 2% mức thuế suất thuế VAT đối với tất cả các hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng áp dụng thuế suất 10% (còn 8%); giảm 20% mức tỷ lệ % để tính thuế VAT đối với cơ sở kinh doanh (bao gồm cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh) khi thực hiện xuất hóa đơn đối với tất cả các hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế VAT 10%.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, việc giảm thuế VAT dự kiến số giảm thu ngân sách nhà nước (NSNN) khoảng 5,8 nghìn tỷ/tháng, nếu áp dụng trong 6 tháng cuối năm thì tương đương khoảng 35 nghìn tỷ đồng.
Để khắc phục và bù đắp các tác động đến thu NSNN trong ngắn hạn cũng như đảm bảo sự chủ động trong điều hành dự toán NSNN, Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Tài chính phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan và địa phương chú trọng chỉ đạo thực hiện và triển khai hiệu quả các Luật thuế; tiếp tục cải cách hiện đại hóa hệ thống thuế, đơn giản hóa thủ tục hành chính thuế; đồng thời quyết liệt công tác quản lý thu NSNN, tập trung triển khai kịp thời, có hiệu quả các nhóm giải pháp quản lý thu, chống thất thu, chuyển giá, trốn thuế.
Đánh giá về tác động đến tăng trưởng kinh tế, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nêu rõ, việc giảm thuế VAT sẽ góp phần giảm giá thành hàng hóa, dịch vụ, từ đó thúc đẩy sản xuất kinh doanh và tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và phục hồi kinh tế trong năm 2023.
Người dân là đối tượng sẽ được hưởng lợi trực tiếp của chính sách này, việc giảm thuế VAT đối với hàng hóa, dịch vụ chịu thuế suất thuế VAT 10% sẽ góp phần giảm giá bán, từ đó góp phần giảm trực tiếp chi phí của người dân trong việc tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ phục vụ đời sống Nhân dân.
Đối với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hàng hóa, cung ứng dịch vụ chịu thuế VAT thuế suất 10% sẽ được hưởng lợi khi chính sách được ban hành. Việc giảm thuế VAT sẽ góp phần làm giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm, từ đó giúp doanh nghiệp tăng khả năng phục hồi và mở rộng sản xuất kinh doanh.
Đề nghị không mở rộng phạm vi giảm thuế
Trình bày Báo cáo thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách (TCNS) Nguyễn Vân Chi cho biết, Thường trực Ủy ban TCNS tán thành sự cần thiết ban hành dự thảo Nghị quyết để hỗ trợ cho khu vực sản xuất, kinh doanh và người dân đã gặp rất nhiều khó khăn sau dịch Covid-19 trong bối cảnh tốc độ tăng trưởng đã bắt đầu thể hiện chiều hướng suy giảm từ Quý IV/2022 và nhất là trong các tháng đầu năm 2023.
Thường trực Ủy ban TCNS và Thường trực Ủy ban Pháp luật về cơ bản nhất trí bổ sung nội dung này vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023. Đồng thời, để việc giảm thuế VAT có thể kịp thời đi vào thực hiện để hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân, Thường trực Ủy ban TCNS và Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành về việc trình QH xem xét, thông qua Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Để bảo đảm đầy đủ về cơ sở pháp lý của việc thực hiện quy trình rút gọn, đề nghị Chính phủ bổ sung nội dung giải trình rõ lý do đề nghị xây dựng Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn trong hồ sơ dự án Nghị quyết trình QH.
Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, việc tổng kết, đánh giá quá trình thực hiện chính sách giảm thuế VAT trong năm 2022 để làm căn cứ cho việc tiếp tục đề xuất ban hành chính sách giảm thuế VAT chưa thật sự đầy đủ và phù hợp.
Thêm vào đó, việc giảm thuế VAT sẽ tạo thêm tác động bất lợi cho ngân sách năm 2023, trong điều kiện số thu năm nay được dự kiến là sẽ có nhiều khó khăn. Do đó, Thường trực Ủy ban TCNS đề nghị Chính phủ báo cáo rõ hơn về phương án bù đắp khoản giảm thu này để bảo đảm cân đối ngân sách nhà nước năm 2023.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung thảo luận.
Về phạm vi điều chỉnh, cơ quan thẩm tra nêu rõ, so với Nghị quyết số 43/2022/QH15, Dự thảo của Chính phủ đã mở rộng phạm vi giảm thuế VAT 2% để áp dụng cả đối với các sản phẩm hàng hoá, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và các lĩnh vực khác như ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, khai khoáng, viễn thông, công nghệ thông tin,…
Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cho rằng hồ sơ trình của Chính phủ không giải trình rõ lý do đề xuất mở rộng phạm vi áp dụng đối với một số ngành, lĩnh vực lớn. Báo cáo tổng kết đánh giá tình hình thực hiện giảm thuế VAT năm 2022 cũng chỉ đề cập đến một số lý do vướng mắc về kỹ thuật như cách xác định hàng hoá, thời điểm lập hoá đơn, mô tả hàng hoá,… trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15. Về cơ bản, các vướng mắc này cũng đã được xử lý trong quá trình thực hiện.
Theo cơ quan thẩm tra, trong hoàn cảnh khó khăn vì dịch bệnh Covid-19 vào đầu năm 2022 khi ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15, QH đã cân nhắc và loại trừ một số lĩnh vực không thật sự cần thiết ra khỏi diện áp dụng giảm thuế VAT. Vào thời điểm hiện nay, dự kiến thu ngân sách nhà nước năm 2023 sẽ còn gặp nhiều khó khăn.
Vì vậy, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban thẩm tra không đồng tình với việc mở rộng phạm vi áp dụng và đề nghị chỉ nên tiếp tục giảm thuế VAT với phạm vi như đã thực hiện trong năm 2022 theo Nghị quyết số 43/2022/QH15.
Đồng tình với ý kiến của đa số thành viên Thường trực Ủy ban TCNS, Chủ tịch QH Vương Đình Huệ nêu rõ, tại Nghị quyết 43/2022/QH15 của QH đã đánh giá tính toán kỹ lưỡng, tư duy giảm để kích cầu nhằm tăng thu là đúng đắn.
Tuy nhiên, tình hình hiện nay khác với thời điểm ngay sau đại dịch. Tình hình thu của năm 2023 là rất khó khăn. Do đó, Chủ tịch QH đề nghị trên cơ sở thực tiễn đã có thì áp dụng phạm vi đối tượng như Nghị quyết 43/2022/QH15.
Chủ tịch QH cũng lưu ý trong dự thảo Nghị quyết cần quy định Chính phủ có trách nhiệm triển khai kịp thời. UBTVQH, QH yêu cầu không được làm giảm thu ngân sách theo dự toán đã được duyệt và không được tăng bội chi ngân sách của 2023.