Tuổi tác là một tài sản

TTCT – Người trẻ than phiền các cụ ở lâu chiếm chỗ, nhưng nhiều lãnh đạo doanh nghiệp lại thích tuyển nhân viên lớn tuổi vì tin rằng tuổi cao, đạo đức nghề nghiệp càng cao.

Lãnh đạo IBM từng ví nhân viên có tuổi như “khủng long”, cần phải cho “tuyệt chủng”. Thời thế nay đã khác. Ảnh: Getty Images

Trong suốt 2 thập niên, Kip Conforti, chủ 2 trạm giao hàng ở Pennsylvania, chuyên tuyển học sinh cấp 3 và sinh viên đại học về làm bán thời gian, nhưng năm nay ứng viên hàng đầu của ông là một người đàn ông trong độ tuổi 70.

Theo báo Wall Street Journal, Conforti đã quá ngán người trẻ – “chuyên gia” đi trễ, chăm chăm xin nghỉ đột xuất và suốt ngày lướt mạng xã hội thay vì trả lời chat của khách hàng. Từ một năm trước, ông đã quyết định chuyển hướng, chỉ tuyển người “có thẻ hưu trí thay vì có iPhone đời mới nhất”.

Conforti nói nhân viên lớn tuổi mất nhiều thời gian để nắm bắt công việc hơn, nhưng một khi đã quen, hiệu quả làm việc của họ phải gọi là tuyệt cú. “Tôi nói đây là việc chúng ta phải làm hôm nay, và họ hoàn thành cái rụp. Ca làm việc bắt đầu lúc 9h thì 8h50 họ đã có mặt. Đó là đạo đức nghề nghiệp của họ”.

Theo khảo sát của Wall Street Journal hồi tháng 3, ba phần tư số người được hỏi từ 65 tuổi trở lên cho biết làm việc chăm chỉ là rất quan trọng đối với cá nhân họ; tỉ lệ này ở nhóm từ 18 đến 29 tuổi là 61%. 

Theo dữ liệu liên bang, nhóm từ 55 tuổi trở lên đang là phân khúc phát triển nhanh nhất trong lực lượng lao động ở Mỹ. Nhìn vào các thay đổi về nhân khẩu học và tình hình kinh tế là hiểu được xu hướng này: tuổi thọ trung bình tăng, tỉ lệ sinh giảm, và lạm phát cùng thị trường chứng khoán suy yếu khiến người ở tuổi nghỉ hưu không có nhiều lựa chọn ngoài làm việc.

Từ năm 2012, AARP – tổ chức phi lợi nhuận đại diện cho người Mỹ từ 50 tuổi trở lên (trước đây là Hiệp hội Người nghỉ hưu Hoa Kỳ) – đã kêu gọi các công ty ký cam kết tuyển dụng công bằng với người trên ngũ tuần. 

Số công ty cam kết năm ngoái đã tăng đến 122% so với 2021, cho thấy nhu cầu tuyển dụng người lớn tuổi đang tăng ở một số công ty và nhiều nơi xem việc có nhân viên có tuổi là một tài sản quý. Theo AARP, hơn 2.500 công ty, trong đó có Bank of America và Microsoft, đã hưởng ứng lời kêu gọi của tổ chức này.

KinderCare Learning Centers, công ty điều hành hơn 1.500 cơ sở chăm sóc trẻ em ở Mỹ, đã ký cam kết vào tháng 8 năm ngoái, trong bối cảnh thiếu hụt nhân viên trầm trọng. Chưa đầy một năm sau, dù chưa thống kê số tuyển dụng cuối cùng, KinderCare đã thấy những kết quả rất rõ ràng. 

“[Lao động nhóm tuổi này] sẵn sàng làm việc ca đầu và cuối ngày, choàng gánh trong giờ nghỉ trưa và giải lao, thậm chí khi có người nhờ làm thay đột xuất” – Travis Trautman, giám đốc thu hút nhân tài của công ty, nhận xét. Trautman nói anh có thể kể mãi kể hoài về giá trị và lợi ích mà lực lượng lao động có tuổi mang lại cho KinderCare.

Tất nhiên, không phải ở đâu cũng trọng nhân viên lớn tuổi. Năm 2022, IBM dính bê bối sau khi email nội bộ bị rò rỉ cho thấy các lãnh đạo của tập đoàn công nghệ này đã bàn cách làm sao tống nhân sự có tuổi khỏi công ty. 

Những người này được gọi là “một loài khủng long mới” và cần sớm được biến thành “loài tuyệt chủng”. Tài liệu bị tiết lộ cũng cho thấy lãnh đạo muốn “lực lượng lao động bà mẹ già” sớm thay đổi, và thất vọng vì công ty có tỉ lệ thế hệ thiên niên kỷ (sinh từ 1981 đến 1996) trong lực lượng lao động thấp hơn nhiều so với đối thủ cạnh tranh, theo Los Angeles Times.

Vậy người lao động có bị phân biệt đối xử vì quá trẻ hay không? Không có số liệu chứng thức, nhưng bộ phận nhân sự ở các công ty thường xuyên nhận được phàn nàn từ thế hệ thiên niên kỷ và gen Z (sinh từ 1997 đến 2013) rằng họ bị đối xử bất công vì các định kiến được gán cho thế hệ của mình.

Công bằng mà nói, thái độ với công việc của người trẻ khác biệt với người đi trước, nhưng không nhất thiết là họ làm việc tệ hơn, theo Johnny C. Taylor Jr. – giám đốc điều hành của Hiệp hội Quản lý nguồn nhân lực Hoa Kỳ. 

Những người lao động mẫn cán “kiểu cũ” vẫn thu hút các nhà tuyển dụng, một phần là do tình hình hiện tại – kinh tế tăng trưởng chậm, nhu cầu tuyển dụng không cao. “Các công ty cần những người sẵn sàng làm việc chăm chỉ. Vì vậy, thay vì cố gắng thuyết phục thế hệ trẻ thay đổi, nhiều công ty nghĩ, sao chúng ta không thuê những người có sẵn phẩm chất đó” – Taylor giải thích.