Cục Quản lý lao động ngoài nước cấm doanh nghiệp yêu cầu thực tập sinh cam kết hoặc tư vấn nếu mang thai, sinh con phải về nước trong thời gian làm việc tại Nhật.
Yêu cầu nêu trên vừa được đưa ra sau khi Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội) trao đổi với Tổ chức Thực tập kỹ năng Nhật Bản (OTIT). Trước đó, OTIT điều tra và phát hiện một số thực tập sinh bị doanh nghiệp yêu cầu ký cam kết hoặc tư vấn với nội dung “sẽ phải về nước nếu mang thai, sinh con trong thời gian thực tập tại Nhật Bản”.
Cục Quản lý lao động ngoài nước khẳng định điều này không phù hợp quy định pháp luật hai nước và Bản ghi nhớ hợp tác về chương trình thực tập kỹ năng. Trường hợp thực tập sinh mang thai, sinh con, doanh nghiệp phải trao đổi với đoàn thể quản lý, công ty tiếp nhận và người đó để xem xét nguyện vọng, có hướng giải quyết phù hợp đảm bảo quyền lợi cho lao động.
Bảng ghi nhớ bên ngoài một lớp đào tạo lao động đi làm việc tại Nhật Bản ở Hà Nội, tháng 5/2023. Ảnh: Hồng Chiêu
Nhật Bản thành lập chương trình thực tập sinh kỹ thuật năm 1993 nhằm hỗ trợ lao động các nước đang phát triển học tập kỹ năng trong các lĩnh vực như nông nghiệp, xây dựng và chế biến thực phẩm. Mỗi khóa đào tạo không quá 5 năm, lao động sau khi làm việc tại Nhật Bản về nước được kỳ vọng là nguồn nhân lực có trình độ cao trong ngành nghề được đào tạo.
Tuy nhiên, một số chủ lao động đã lợi dụng chương trình này để tìm nguồn nhân công giá rẻ, khiến thực tập sinh có nguy cơ bị bóc lột và lạm dụng. Hôm 10/4, hội đồng gồm 15 chuyên gia, học giả và quan chức đứng đầu các tỉnh ở Nhật Bản đã đề xuất loại bỏ chương trình này bởi chỉ tập trung vào “nguồn nhân lực” – yếu tố bị lợi dụng biến các thực tập sinh thành công nhân làm công việc tay chân do thiếu nhân lực trầm trọng vì già hóa dân số.
Chương trình cũng hứng chỉ trích sau khi một số thực tập sinh nước ngoài mang thai bị trục xuất. Ngày 20/4, cảnh sát Nhật Bản bắt nữ thực tập sinh 19 tuổi, người Việt Nam ở Hiroshima, với cáo buộc bỏ rơi thi thể bé trai sơ sinh tại bãi đất trống. Cảnh sát xác định nữ thực tập sinh này là mẹ của em bé sau khi xét nghiệm ADN.
Khoảng 328.000 người Việt Nam cư trú tại Nhật với tư cách là thực tập sinh kỹ thuật, theo số liệu của Cục Quản lý Xuất nhập cảnh.
Hồng Chiêu